Microklimaten op het Dak

Voor de EnergieKas, de Dakplanterij, een 120 m2 grote kas op een dak van 2000 m2 middenin het Oude Centrum van Den Haag heeft het Laboratorium voor Microklimaten zes minikassen gebouwd om gedurende het hele jaar tropische eet- en bruikbare gewassen te kweken die gewoonlijk van ver komen. Zo kunnen bewoners uit Den Haag en omstreken kennismaken met eetbare cactussen of vetplanten en zelf aan de slag met mini microklimaatkassen voor thuis op de vensterbank. De EnergieKas is een project van architecten Iris Schutten en Erik de Jong en voor innovatieve warmte-oplossingen werken we samen met het WarmteLab van Joeri Oudshoorn.

Klein Regenwoud, (Sub-)tropische microklimaatkas

In een (sub)tropisch klimaat liggen de temperaturen gemiddeld boven de 22°C en 's winters tussen de -3 en 18°C. We houden het in deze kas zo aangenaam mogelijk doormiddel van zoutbatterijen (WarmteLab) en compostvaten gevuld met houtsnippers die langzaam composteren zodat de aarde vooral in de wintermaanden lekker warm blijft. Ook maken we gebruik van warmtematten mocht de temperatuur in de wintermaanden te veel omlaaggaan. De grond in deze microklimaatkas is houtachtig, compost- en hummusrijk en vochtig zoals in een tropisch regenwoud.

Wat zien we hier?
We zien hier warmte en vochtminnende planten die het prettig vinden om gezamenlijk een klein (sub)tropisch regenwoud te vormen. Zo worden de koffieplanten in deze kas beschermd tegen felle zon door Citroengras of de Bananenplant (buiten de kas). Dit gebeurt in het regenwoud ook.

Dwergkoffie (Coffea Arabica 'nana’) De dwergvariëteit van de Arabica-koffie blijft klein en produceert na 3 of 4 jaar de eerste koffiebessen. Zaaibeschrijving: Zaden 24 uur weken in lauw water en met de vlakke kant naar beneden 1.5 centimeter diep planten. De boon zal na 3 maanden beginnen met kiemen.

Theeplant(Camellia sinensis)Voor de productie van thee wordt bij voorkeur gebruikgemaakt van jonge lichtgroene bladeren. Deze hebben korte witte haren aan de onderzijde. Oudere bladeren zijn donkerder groen van kleur en leveren door een andere chemische samenstelling weer een andere theesmaak op.

Kaffir limoen (Citrus hystrix Daon), Djeroek Poeroet
De leukste citrusboom om zelf te zaaien is de kaffir limoenboom. Gewoon de zaadjes drogen en in de grond stoppen. De blaadjes van de Kaffir limoenboom kun je gebruiken als smaakmaker, op dezelfde manier als een laurierblad.

Citroengras of Sereh (Cymbopogon citratus) is een plant uit de grassenfamilie. De soort wordt gebruikt in de Aziatische keuken, met name de Thaise, Indische, Vietnamese en Indonesische keuken. Hoe kweek ik citroengras? Snij zeer dun plakje van onderkant citroengras en plaats in lauwwarm warm water, na ongeveer drie weken komen wortels daarna verpotten.

Kittelbloem(Clitoria ternatea): een tropische klimplant met prachtige, diepblauwe bloemen. Wij gebruiken deze natuurlijke kleurstof voor het maken inkt. In Thailand wordt er een thee gemaakt van de bloemen met hetzelfde blauwe effect.

Sesam (Sesamum indicum) Sesam wordt al duizenden jaren gekweekt om zijn lekkere en oliehoudende zaden. Een kleine, eenjarige plant Hier in de kas of bij een goede zomer in je eigen tuin.

Hoe maak ik thuis een (sub)tropisch klimaat?
Zelf kun je een minikas van een petfles maken. Snijd de plastic fles halverwege door, vul met aarde, zaaien, water geven en zet de bovenkant van de fles weer op de onderkant en maak vast met tape rondom. Plaats dit kasje wel in de vensterbank en watergeven hoeft niet.

Mini Sahara, woestijnmicroklimaatkas

Op een plek waar droogte en hitte het klimaat bepalen zullen vooral succulenten(vetplanten) of cactussen voorkomen. Een succulent of vetplant is een plant die water opslaat, dit kan zowel in de wortel, stengel of het blad gebeuren. In de woestijnmicroklimaatkas komen eet- of bruikbare woestijnplanten voor.

Wat zien we hier?

We zien hier planten die goed tegen droogte kunnen en wat extra zon fijn vinden, de grond waar de planten in staan bestaat vooral uit zand omdat dit water goed afvoert en warmte vasthoudt;

Aloë Vera (Aloe Vera) Het plantensap wordt in cosmetica zoals crèmes en lotions verwerkt. De gel heeft een verfrissende smaak en kan in verscheidene recepten gebruikt worden zoals in smoothies en sausjes. Wanneer je de Aloë Vera oogst is het belangrijk de Latex van de gel af te spoelen want deze geeft een bittere smaak. Stekjes van de Aloë eerst laten wortelen in water voordat je ze in de grond stopt.

Agave Zowel bladeren, bloemen als zaden zijn eetbaar. De jonge bloemstengels werden geroosterd en als delicatesse beschouwd. De vezels worden gebruikt om bezems van te maken. Bekend is de agavesiroop en niet te vergeten de alcoholische drank Tequila.

Schijfcactus (Opuntia Ficus Indica) zowel de bladeren (gebakken of gegrild) als de vijgen kunnen gegeten.

Saguaro cactus(Carnegiea gigantea) is de grootste cactus ter wereld met een hoogte van soms meer dan 12 meter! Komt voor in Sonorawoestijn in Mexico en V.S. kan 250 jaar oud worden. De cactusvijgen kunnen gebruikt worden voor het maken van jam, gelei, cake en brood.

Hoe maak ik thuis een woestijnklimaat?
Snijd een plastic petfles halverwege door, vul met aarde, zaai, geef water en zet de bovenkant van de fles weer op de onderkant en maak vast met tape rondom. Plaats dit kasje wel in de vensterbank (een vensterbank op het zuiden is ideaal) en watergeven hoeft niet.

Geef je cactus of vetplant pas water wanneer de grond compleet is uitgedroogd. Ook hebben cactussen en vetplanten over het algemeen in de zomer wat meer behoefte aan water dan in de winter.

Noot: mocht je planten zien in de microklimaatkas die hier niet omschreven zijn of heb je andere tips of vragen? Neem contact op met:

Laboratorium voor Microklimaten, Annechien Meier, Joost Suasso
Email: annechienmeier@gmail.com